94. urodziny por. Czesława Grzanki

15 stycznia 2023 r. swoje 94. urodziny obchodził porucznik Czesław Grzanka – podczas II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, a od ponad 20 lat prezes Koła Światowego Związku Żołnierzy AK w Kluczach.

Czesław Grzanka urodził się w 1929 r. w przysiółku Zawadka k. Bydlina w powiecie olkuskim. Podczas II wojny światowej był łącznikiem w zgrupowaniu partyzanckim AK „Surowiec” pod dowództwem Gerarda Woźnicy „Hardego”. Przysięgę składał przed ppor. Janem Nowakiem „Chętnym”. Przyjął pseudonim „Scyzoryk”. Przenosił meldunki m.in. przez granicę między Generalnym Gubernatorstwem a terenami wcielonymi bezpośrednio do III Rzeszy, do komendanta Obwodu Olkusz „Srebro” ppor. Kazimierza Kluczewskiego „Pijoka” w Olkuszu, a także do punktu kontaktowego na rynku w Kluczach w sklepie żelaznym i punktu kontaktowego w Cieślinie u Migaczów. Dom Czesława Grzanki był schronieniem dla spalonych żołnierzy AK. Współpracował m.in. z plut. Stefanem Piątkiem ps. Stal, pierwszym żołnierzem oddziału leśnego w zgrupowaniu „Hardego”.

Od powstania kluczewskiego koła ŚZŻAK przez kilkanaście lat był jego wiceprezesem, następnie – od 2002 do chwili obecnej (przez ponad 20 lat) – prezesem zarządu. W 1991 r. był jednym z fundatorów sztandaru Koła (niedawno, jego staraniem, odnowionego). Był inicjatorem powstania kilku pomników i tablic pamiątkowych na terenie powiatu olkuskiego, m.in. pomnika nad zbiorową mogiłą żołnierzy AK na cmentarzu w Chechle i tablicy upamiętniającej ofiary wojny z tej miejscowości (2010), krzyża upamiętniającego śmierć rtm. Wacława Zdyba „Zawiei” między Kolbarkiem a Zarzeczem (1995) oraz ołtarza polowego i zespołu pomników na Borach Kwaśniowskich (1999-2000, 2014, 2019). Od wielu lat uczestniczy w uroczystościach patriotycznych, upamiętniających tradycje walk niepodległościowych z okresu powstania styczniowego, I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i II wojny światowej. Prowadzi osobiście i inicjuje opiekę nad grobami działaczy niepodległościowych, w tym poległych żołnierzy września 1939 r. w Bydlinie i Cieślinie. Uczestniczy w pracach Powiatowej Rady ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych przy staroście olkuskim. Jest organizatorem corocznej mszy świętej w intencji poległych, zmarłych i żyjących żołnierzy zgrupowania partyzanckiego „Hardego” przy ołtarzu polowym AK na Borach Kwaśniowskich. Bierze udział w spotkaniach z młodzieżą szkolną w szkołach i instytucjach kultury, przekazując im osobiste wspomnienia i relacjonując historię działalności AK na ziemi olkuskiej. Jego relację zarejestrował m.in. Instytut Pileckiego, jest także jednym z bohaterów filmu „Żołnierze Niezłomni Ziemi Olkuskiej – historia i pamięć”. Jest honorowym, corocznym gościem kolejnych edycji Rajdu Pieszego Szlakami Walk Oddziału „Hardego”. Podejmując działania na rzecz przekazywania etosu Armii Krajowej kolejnym pokoleniom, doprowadził do wzmocnienia kadrowego ŚZŻAK przez rodziny i sympatyków żołnierzy AK.

Został odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Partyzanckim, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Pro Memoria, Medalem Pro Patria, Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju, Odznaką Pamiątkową Akcji „Burza”, krzyżem Weterana Walk o Niepodległość, Medalem za Zasługi dla ŚZŻAK, medalem „Wierni Akowskiej Przysiędze” oraz odznaką pamiątkową „Kolumbowie Rocznik 20”.

Zdjęcie pochodzi ze zbiorów Starostwa Powiatowego w Olkuszu.